Charakterystyka/ morfologia

Cyraneczka (Anas crecca)

Systematyka
rząd: blaszkodziobe (Anseriformes)
rodzina: kaczkowate (Anatidae)
gatunek: Cyraneczka (Anas crecca)

Charakterystyka/ morfologia
Najmniejsza europejska kaczka pływająca. Samiec łatwo rozpoznawalny w szacie godowej po kasztanowobrązowej głowie. Bok głowy z zielonoczarnym pasem z połyskiem za okiem, od koloru kasztanowego oddziela tę plamę żółtobiała otoczka, które następnie łączy się u nasady dzioba. Pierś kremowa z ciemnymi cętkami. Grzbiet i boki sino szare z drobnym poprzecznym prążkowaniem. Tył grzbietu szarobrązowy. Na skrzydle lusterko w kolorze zielonkawej plamy na głowie, u obu płci. Na skrzydle ma połyskujące zielono-czarne lusterko. Samica szarobrunatna, gęsto plamkowana. Podobnie wyglądają młodociane i samiec w okresie spoczynkowym. Długość ciała 30-38 cm, rozpiętość skrzydeł 58 cm, waga 200-450 g. Spotkać ją można w stadach mieszanych z innymi kaczkami, ale trzyma się wtedy w osobnych grupkach. Wyróżnia się tym, że rzadko wyciąga szyję i jest mniejsza od reszty.

Biotop/ preferencje pokarmowe
Jej środowiskiem są różnorodne śródlądowe porośnięte roślinnością zbiorniki wodne, preferuje jednak niewielkie, gęsto zarośnięte oczka, stawy, obrzeża jezior i zabagnione doliny rzeczne. Wiosną i latem to żywi się głównie pokarmem zwierzęcym, jesienią i zimą - roślinnym. Pożywienia szuka w wodzie, na powierzchni a także w płytkim mule i szlamie, przegrzebując dno.

Rozwój osobniczy
Pojawia się na wiosnę po stopieniu lodów. Dobiera w pary wśród zimujących stad, więc przylatuje parami. Toki są bardzo hałaśliwe, do tego stopnia, że słychać cały dźwięczny chór nawoływań. Odbywają się grupowo już na jesieni, a w odróżnieniu od krzyżówki każdy samiec aktywnie poszukuje samicy. Gniazdo znajduje się na lądzie, w pewnym oddaleniu od wody, ukryte w gęstej roślinności, trawie, turzycach, trzcinach i pałkach oraz pod krzakami. Budowane przez samicę. Stanowi je płytka jamka usłana źdźbłami traw, zebranymi w pobliżu gniazda, ukryta po okapem gęstej roślinności wodnej lub zielnej w pobliżu wody. Stopniowo w czasie wysiadywania wyścieła je ciemnym puchem i jasnymi piórami z dwoma ciemnymi plamkami. W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju - czerwcu 8 do 11 jaj w kolorze żółtobiałym z zielonkawym odcieniem. Jaja wysiadywane "twardo" przez okres 21- 23 dni przez samicę. Odlatuje z niego w razie niebezpieczeństwa lub zakłócenia spokoju dopiero w ostatniej chwili. Gdy opuszcza gniazdo, przykrywa jaja puchem. Samiec w tym czasie znajduje się na wodzie w pobliżu gniazda. Pisklęta są zagniazdownikami. Potomstwem opiekuje się wyłącznie samica, która prowadzi kaczęta od razu po obeschnięciu nad wodę. W pierwszych dniach po wykluciu wraca z nimi do gniazda dla odpoczynku. Pisklęta w puchu są bardzo podobne do młodych kaczki krzyżówki, choć są mniejsze i mają ciemny pasek pod okiem. Młode uzyskują lotność po 25-30 dniach. Z końcem lata i na jesieni cyraneczki zbierają się w stada, które liczą tysiące osobników. Na zimowiska odlatują we wrześniu lub październiku.

Status gatunku
Jest dość licznie spotykana w okresie przelotów, natomiast jako rzadki ptak lęgowy jest ptakiem skrytym, ograniczonym do miejsc spokojnych i odludnych. Gatunek łowny od 15 sierpnia do 21 grudnia, wymieniony w Dyrektywie ptasiej, zagrożony utratą siedlisk lęgowych w wyniku osuszania śródleśnych bagienek i dolin rzecznych

Przygotowała: Wanda Kula